अमेरिकी भूतपूर्व सैनिकहरूमा आत्महत्याको दर उच्च
पेन्सिल्भेनिया । अमेरिकामा भूतपूर्व सैनिकहरूले कुल वयस्क जनसंख्याको ६ प्रतिशत हिस्सा ओगटेको छ । तर आत्महत्याको कुल घटनाहरूको करिब २० प्रतिशत उनीहरुकै योगदान छ । यो तथ्यलाई ध्यानमा राख्दा, दैनिक करिब १८ भूतपूर्व सैनिकहरूले आत्महत्या गरिरहेको तथ्य उजागर हुन्छ।
पछिल्लो दुई दशकमा, अमेरिकामा आत्महत्याको दरमा बृद्धि भएको देखिन्छ, र भूतपूर्व सैनिकहरू यस दुःखद प्रवृत्तिमा अत्यधिक रूपमा प्रतिनिधित्व गरिएका छन्। आत्महत्या गर्नुको कारणले एक व्यक्तिमाथि मात्र नभई उसको परिवार, साथीहरू, सहकर्मीहरू र समुदायमाथि समेत गहिरो प्रभाव पार्दछ। यसकारण, आत्महत्या रोकथाम र यसको मूल कारणहरूलाई सम्बोधन गर्नु अत्यावश्यक छ।
एरिजोना स्टेट युनिभर्सिटीको सेन्टर फर भायोलेंस प्रिभेन्सन एन्ड कम्युनिटी सेफ्टीका अनुसन्धानकर्ताहरूको टोलीले यस समस्याको समाधानमा गहन अनुसन्धान गर्दै आइरहेको छ। यस टोलीले एरिजोना भायोलेंट डेथ रिपोर्टिङ सिस्टमको व्यवस्थापन गर्छ, जुन सिडिसी (सेंटर फर डिजीज कन्ट्रोल एन्ड प्रिभेन्सन) द्वारा समर्थित निगरानी प्रणाली हो। यसले अमेरिकाका सबै राज्य, प्युर्टो रिको र वाशिंगटनमा पनि काम गरिरहेको छ।
आत्महत्याको घटनाहरूको सम्बन्धमा एरिजोना डिपार्टमेन्ट अफ हेल्थ सर्भिसेस, मेडिकल एक्जामिनरहरू र कानून प्रवर्तन निकायसँग सम्झौता गरी तथ्याङ्क संकलन गरिन्छ। यो प्रणालीले भूतपूर्व सैनिकहरूमा आत्महत्या दरको वास्तविक अवस्थालाई बुझ्न मद्दत पुर्याउँछ।
अमेरिकी सैनिकहरूमा जोखिम उच्च भए पनि आत्महत्याको सही कारण पत्ता लगाउन कठिन हुन्छ। भूतपूर्व सैनिकहरूमा आत्महत्याको दरको सन्दर्भमा भिन्न-भिन्न तर्कहरू राखिन्छ। कतिपयले आत्महत्याको उच्च जोखिमलाई सैन्य प्रशिक्षण र युद्ध अनुभवसँग जोडेका छन्। सैन्य अनुभवले आत्महत्याको भय कम गराउन सक्ने, साथै हतियार प्रयोगमा सिपालु बनाउने हुनाले आत्महत्यामा हतियारको प्रयोग उच्च देखिएको छ।
अनुसन्धानबाट पाइएअनुसार, एरिजोनामा २०१५ देखि २०२२ सम्म, पुरुष भूतपूर्व सैनिकहरूमा आत्महत्याको दर गैरसैनिकहरूको तुलनामा १.४९ देखि १.८८ गुणा बढी रहेको छ। सन् २०२२ मा भूतपूर्व सैनिकहरू एरिजोनाको कुल जनसंख्याको ८.४ प्रतिशत मात्र थिए तर आत्महत्याको घटनामा २०.३ प्रतिशत हिस्सा थियो। यसले देखाउँछ कि भूतपूर्व सैनिकहरू आत्महत्याको उच्च जोखिममा छन्। यो प्रवृत्ति एरिजोना राज्यमा मात्र नभई अन्य राज्यहरूमा पनि देखिन्छ।
भूतपूर्व सैनिकहरूमा आत्महत्याको जोखिमलाई बुझ्न विविध कारणहरूलाई ध्यान दिनुपर्छ। गैरसैनिकहरूसँग तुलना गर्दा, भूतपूर्व सैनिकहरू प्रायः गोरा, पुरुष र वृद्ध उमेर समूहमा पर्ने भएकाले पनि आत्महत्याको जोखिम बढी हुने गरेको छ। उदाहरणका लागि, एरिजोनामा सन् २०१५ देखि २०२२ सम्म भएका आत्महत्यामा ९७ प्रतिशत भूतपूर्व सैनिकहरू पुरुष थिए।
कतिपय अवस्थामा मानसिक स्वास्थ्य समस्या, विशेष गरी पीटीएसडी (पोस्ट-ट्रामेटिक स्ट्रेस डिसअर्डर) जस्ता समस्याहरू पनि प्रमुख कारण हुन्। पीटीएसडीको कारणले गर्दा भूतपूर्व सैनिकहरूमा मानसिक तनाव बढ्ने र अन्ततः आत्महत्याको जोखिम बढ्न सक्छ। विशेषगरी वृद्ध भूतपूर्व सैनिकहरूमा शारीरिक स्वास्थ्य समस्या पनि आत्महत्याको कारण बन्ने गरेको पाइन्छ।
यो तथ्यले भूतपूर्व सैनिकहरूलाई आफ्ना मानसिक वा शारीरिक स्वास्थ्य समस्याहरू अरूसँग साझा गर्न उत्प्रेरित गर्नुपर्ने आवश्यकता देखाएको छ। यसका लागि ठूलो मात्रामा प्रयासहरू भइरहेको भए पनि स्थानीय तहमा आत्महत्यासम्बन्धी चेतना र कलंक हटाउने प्रयास गर्न सकिन्छ।
सन् १९९९ मा, तत्कालीन सर्जन जनरल डा. डेविड साचरले आत्महत्यालाई सार्वजनिक स्वास्थ्य संकटको रूपमा चिनाएका थिए। हाल २५ वर्षपछि, अमेरिकी सरकारले यस विषयलाई अझ गम्भीरतासाथ लिएको छ। हालसालै, बाइडेन प्रशासनले मानसिक स्वास्थ्य सुधार र आत्महत्या रोकथामका लागि २०२४ को नयाँ रणनीति सार्वजनिक गरेको छ।
विगतमा, भूतपूर्व सैनिकहरूको मानसिक र शारीरिक स्वास्थ्य समस्यामा सहयोग पुर्याउन भेरेन्स हेल्थ एड्मिनिस्ट्रेशन महत्त्वपूर्ण स्रोत बनिरहेको थियो। यो स्थिति हालसम्म कायम रहेको छ, र अधिक भूतपूर्व सैनिकहरू यस संस्थाबाट सेवा लिइरहेका छन्। यस संस्थासँग भएको भेटघाट आत्महत्याको जोखिम पहिचान गर्न अवसर मिलाउन सक्छ।
भेरेन्स क्राइसिस लाइन पनि संकटका बेला सहयोग गर्न प्रभावकारी माध्यम बन्न सक्ने देखिन्छ। संकट र आत्महत्यासम्बन्धी समस्या समाधान गर्न यो लाइन प्रभावकारी साबित भएको छ।
अनुसन्धानले देखाएको छ कि बन्दुकमा पहुँच घटाउँदा आत्महत्याको दर घट्ने सम्भावना हुन्छ।
