अनुरा कुमारा दिशानायके: श्रीलंकाको नयाँ राष्ट्रपति र नयाँ आशा

काठमाडौं। वामपन्थी नेता अनुरा कुमारा दिशानायके (एकेडी) निर्वाचित हुनुले श्रीलंकामा परिवर्तनको एउटा नयाँ अध्याय शुरु गरेको छ। ७५ वर्षसम्म शासनमा रहेका शक्ति संरचनालाई चुनौती दिंदै, उनले नयाँ राष्ट्रपति बन्नु २०२२ को विद्रोहको निरन्तरता भएको राजनीतिक विश्लेषकहरूको भनाइ छ।

श्रीलंकामा गएको वर्षको जनप्रदर्शनले राजापाक्षे परिवारको शासन समाप्त गरेको थियो। त्यसपछि, प्रधानमंत्री महिन्दा राजपाक्षेले राजीनामा दिनु परेको थियो भने उनका भाइ, गोटाबाया राजपाक्षे, देश छोड्न बाध्य भएका थिए। संसदले ६ पटक प्रधानमन्त्री भइसकेका रनिल विक्रमासिंघेलाई कार्यवाहक राष्ट्रपति बनायो।

दिशानायकेको निर्वाचनले नागरिकको अपेक्षा र परिवर्तनको चाहनालाई प्रकट गर्छ। चुनावमा निवर्तमान राष्ट्रपति विक्रमासिंघेले स्वतन्त्र उम्मेदवारको रूपमा प्रतिस्पर्धा गरे, तर दिशानायकेले ४२.३१ प्रतिशत मत प्राप्त गर्दै विजयी भए। दोस्रो स्थानमा रहेका प्रेमदासाले ३२.७६ प्रतिशत र विक्रमासिंघेले १७.२७ प्रतिशत मत प्राप्त गरे।

दिशानायके, जो कुनै राजनीतिक परिवारसँग सम्बन्धित छैनन्, १७७ किलोमिटर टाढाका एक ग्रामीण परिवारमा जन्मेका थिए। उनले विज्ञानमा डिग्री हासिल गरेका छन् र जेभीपी (जनता विमुक्ति पेरामुना)मा आवद्ध छन्। उनले विगतको हिंसात्मक आन्दोलनबाट टाढा रहन पार्टीको नेतृत्व गरेपछि २०१४ मा माफी मागेका थिए।

हालको चुनौती भनेको आर्थिक संकट हो, जसले जनतालाई गहिरो असर परेको छ। दिशानायकेले आईएमएफसँग सहमतिका लागि संवाद गर्नुपर्ने छ र आर्थिक सुधारको वचन दिएका छन्। तर, आईएमएफका कडा शर्तहरू र घरेलु राजनीतिक परिस्थितिले उनलाई चुनौतीमा पार्न सक्छ।

वर्तमान संसदमा उनका दलका मात्र ३ जना सदस्य छन्। नयाँ सरकार गठन नगरी संसद भंग गर्न सक्ने अवस्था छैन। यसैबीच, भारत, चीन र अमेरिका बीचको भूराजनीतिक प्रतिस्पर्धामा उनी कूटनीतिक सम्बन्ध बनाउनुपर्नेछ।

विश्लेषकहरूको भनाइमा, दिशानायकेले परिवर्तनको एजेण्डा लिएर अघि बढ्नुपर्नेछ, जसले भ्रष्टाचार र आर्थिक संकटको समस्यामा जनताको अपेक्षालाई पूरा गर्न सहयोग पुर्याउनेछ।