अमेरिका आएर चीनियाँ राष्ट्रपति सीले राखे कडा अडान
पेन्सिल्भेनिया । चिनियाँ राष्ट्रपति सी जिनपिङ र अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेनबीच बुधबार राति क्यालिफोर्नियामा भेटवार्ता भएको छ । यस बैठकको उद्देश्य चीन र अमेरिकाबीच जारी तनाव कम गर्नु थियो। दुई नेताबीच एक वर्षपछि भेट भएको हो । सी जिनपिङले यो वर्ष तीनवटा मात्रै विदेश भ्रमण गरेको तथ्यबाट यो भेट कति महत्वपूर्ण छ भन्ने अनुमान गर्न सकिन्छ। उनी पहिलो भ्रमणमा रसिया र दोस्रोमा दक्षिण अफ्रिका गएका थिए । उनी अहिले तेस्रो भ्रमणमा अमेरिकामा छन् ।
बाइडेन र सी जिनपिङले सान फ्रान्सिस्कोमा चलिरहेको एपेक अर्थात् एसिया-प्रशान्त आर्थिक सहयोग शिखर सम्मेलनमा भेटेका थिए। दुई नेताको भेटपछि चीन र अमेरिकाले सैन्य सञ्चार पुनः सुरु गर्न सहमति जनाएका छन् ।
भेटमा दुई देशबीचको मतभेद पनि प्रष्ट देखिन्थ्यो । द्विपक्षीय भेटमा जिनपिङले भने– अमेरिकाले ताइवानलाई हतियार दिन बन्द गर्नुपर्छ । हामी ताइवानलाई चीनसँग एकताबद्ध गर्नेछौं। जिनपिङले भने– चीन अमेरिकालाई उछिनेर बदल्न चाहँदैन । तर यसका लागि अमेरिकाले चीनलाई दबाउन बन्द गर्नु आवश्यक छ।
जिनपिङले थप भने–पृथ्वी यति ठूलो छ कि दुबै महाशक्तिहरू यहाँ बस्न सक्छन् । हाम्रो देश अमेरिका भन्दा फरक छ, तर हामी यो भिन्नता संग पनि उठ्न सक्छौं। चीन र अमेरिका जस्ता दुई ठूला देशका लागि एकअर्काबाट टाढिनु विकल्प हुन सक्दैन । दुई देशबीचको द्वन्द्व र टकरावले खतरनाक परिणाम निम्त्याउन सक्छ।
द्विपक्षीय बैठकको पहिलो सत्रमा अमेरिकी विदेशमन्त्री एन्टोनी ब्लिन्केन र चिनियाँ विदेशमन्त्री वाङ यी पनि उपस्थित थिए।
जिनपिङलाई भेटेपछि बाइडेनले पत्रकार सम्मेलन गरेका थिए । यसै क्रममा एक पत्रकारले बाइडेनलाई सोधे- के तपाई अझै पनि सी जिनपिङलाई तानाशाह मान्नुहुन्छ ? जवाफमा बाइडेनले भने- उनी तानाशाह हुन् किनभने उनले कम्युनिस्ट देश चलाउँछन्।
बाइडेनले सञ्चारमाध्यमलाई भने- मैले जिनपिङसँग निकै राम्रो कुराकानी गरेँ। मैले ताइवानको मुद्दामा अमेरिकाको अडान फेरि स्पष्ट गरेको छु। हामी एक चीन नीतिलाई समर्थन गर्छौं र यो कहिल्यै परिवर्तन हुने छैन।
यसअघि जिनपिङसँगको भेटका क्रममा बाइडेनले भनेका थिए– म हाम्रो कुराकानीलाई महत्व दिन्छु किनभने मलाई लाग्छ कि हामीले एकअर्कालाई स्पष्ट रूपमा बुझ्नु सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण छ। यहाँ एक नेताले अर्को नेतासँग कुरा गरिरहेका छन्, त्यसकारण हामीबीच कुनै भ्रम नहोस् । हामीले हाम्रो प्रतिस्पर्धालाई द्वन्द्वमा परिणत नगर्ने निर्णय गर्नुपर्छ।
यसबारे जिनपिङले भने–अमेरिकाले चीनको निर्यात नियन्त्रण र एकतर्फी प्रतिबन्ध लगाएर हाम्रो हितमा हानि पुर्याइरहेको छ । चीनको विज्ञान र प्रविधिलाई दबाइँदैछ र विकास रोकिएको छ।
अमेरिकामा फेन्टानिल औषधिको प्रयोगका कारण हरेक वर्ष ७० हजारभन्दा बढी मानिसको मृत्यु हुने गरेको छ । अमेरिकामा यो औषधिमा धेरै प्रतिबन्धहरू छन्। तर, चीनबाट निकासी हुने औषधिमा फेन्टानिलको मात्रा उल्लेख्य मात्रामा पाइन्छ । हालैका दिनहरूमा अमेरिकाले चीनले फेन्टानिल नामक औषधिको माध्यमबाट अमेरिकामा लागूऔषधको व्यापारलाई बढावा दिएको आरोप लगाएको थियो। तर, बुधबार अबेर राति भएको बाइडेन–जिनपिङ भेटमा समस्या समाधान गर्ने विषयमा छलफल भएको थियो ।
बाइडेनले घोषणा गरेका छन् कि चीनले फेन्टानिल औषधिको उत्पादनलाई नियन्त्रण गर्नेछ, जसले अमेरिकाको लागूऔषध समस्यालाई नियन्त्रण गर्नेछ। यसबाहेक एआईलाई परमाणु कमाण्डबाट टाढा राख्न दुवै देश सहमत भएका छन् । दुई देशका राष्ट्राध्यक्षबीचको द्विपक्षीय वार्ता करिब २ घण्टा चलेको थियो । दुई नेताबीच पछिल्लो पटक २०२२ नोभेम्बरमा बालीमा भएको G20 शिखर सम्मेलनमा भेट भएको थियो।
अमेरिकाको वाणिज्य सचिव जीना रेमन्डोले केही दिन अघि भनेकी थिइन्, ‘हामीले चीनसँग करिब ७०० अर्ब डलरको व्यापार गर्छौं । यस व्यापारको ९९% यस्तो छ कि निर्यात नियन्त्रणसँग यसको कुनै सरोकार छैन। अमेरिकाका राष्ट्रिय सुरक्षा सल्लाहकार ज्याक सुलिवान भन्छन्- चीन र अमेरिका आर्थिक रूपमा एक अर्कामा निर्भर छन्।
बाइडेन र जिनपिङले व्यक्तिगत स्तरमा पनि एक अर्कासँग कुरा गरेका थिए। बाइडेनले जिनपिङकी पत्नीलाई उनको आगामी जन्मदिनको शुभकामना पनि दिए।
गत वर्ष तत्कालीन सभामुख न्यान्सी पेलोसी ताइवान गएकी थिइन् । त्यसबेलादेखि, दुई सेनाबीच सञ्चार नगण्य छ। अमेरिकाले पछिल्लो राष्ट्रपति चुनाव (२०२१) मा रुस र चीनले हस्तक्षेप गर्न खोजेको आरोप लगाएको थियो । यो २०२४ मा हुनुहुँदैन। यसबाहेक लागुऔषध तस्करी र जलवायु परिवर्तनका समस्या पनि ठूला छन् ।
अमेरिकामा जासुसी बेलुन देखिएपछि पनि दुई देशबीच तनाव बढेको थियो । धेरै रिपोर्टहरूमा, जासूस बेलुनको पछाडि चीनको हात रहेको भनिएको थियो। तर, जिनपिङले यी आरोप अस्वीकार गरेका छन् । अमेरिकाले पनि पटकपटक यस्ता बेलुन पठाएको ड्र्यागनले बताएका छन् ।
गत महिना अमेरिकी सांसदहरूको टोली बेइजिङ गएको थियो। यस भेटमा जिनपिङले भनेका थिए– अमेरिका र चीनबीचको सम्बन्ध सुधार्ने हजार कारण छन् र त्यसलाई बिगार्न एउटा पनि कारण दिन सकिँदैन ।
