अमेरिकन क्यान्सर सोसाइटीको नयाँ रिपोर्ट : ‘५० वर्ष मुनिका महिलाहरूमा क्यान्सर बढ्दो’

पेन्सिल्भेनिया/ अमेरिकन क्यान्सर सोसाइटीको नयाँ रिपोर्टले ५० वर्ष मुनिका महिलाहरूमा क्यान्सर बढिरहेको पत्ता लगाएको छ। पुरुषहरूमा क्यान्सरको दर सामान्यतया पछिल्लो दशकमा घटेको भए पनि, महिलाहरूमा त्यसमा पनि  विशेष गरी युवतीहरूमा, दर बढ्दै गएको रिपोर्टमा उल्लेख छ।

‘५० वर्ष मुनिका महिलाहरूमा हुने क्यान्सरको घटना दर पुरुषहरूको तुलनामा बढेको छ। ‘अमेरिकन क्यान्सर सोसाइटी २०२५ को जनवरी १६ मा प्रकासित रिपोर्टले भनेको छ।

५० वर्षभन्दा कम उमेरका महिलाहरूमा हुने घटना दर सन् २००२ मा पुरुषहरूको तुलनामा ५१% बाट बढेर २०२१ मा ८२% पुगेको रिपोर्टमा उल्लेख छ। यद्यपि, क्यान्सर मृत्युदर घट्दै गइरहेको रिपोर्टले भनेको छ।

‘धूम्रपान त्याग, प्रारम्भिक क्यान्सर पत्ता लगाउने र उपचार प्रगतिमा ठूला विजयहरूले अमेरिकामा विगत ३० वर्षमा क्यान्सर मृत्युदर ३४% ले घटाएको छ, यदि मृत्युदर चरम सीमामा रहेको भए क्यान्सरबाट गुमाउन सक्ने लगभग ४५ लाख जीवन बचाएको छ।‘रिपोर्टमा भनिएको छ, ‘यो प्रगति मुख्यतया चार सबैभन्दा सामान्य प्रकारका क्यान्सरहरू स्तन, कोलोरेक्टल, फोक्सो र प्रोस्टेटमा निरन्तर गिरावटको कारणले हो।‘

यद्पी अझै पनि अमेरिकामा क्यान्सर मृत्युको दोस्रो प्रमुख कारण बनेको छ, र ८५ वर्ष मुनिका मानिसहरूमा मृत्युको प्रमुख कारण क्यान्सर नै भएको रिपोर्टमा उल्लेख छ।

रिपोर्टको पुरा पाठ अमेरिकन क्यान्सर सोसाइटीको प्रमुख जर्नलमा उल्लेख छ। त्यसका लागि यहाँ क्लिक गर्न सक्नु हुने छ।

धेरैजसो क्यान्सरहरूको लागि ५-वर्षको सापेक्षिक बाँच्ने दर पछिल्लो ४० वर्षमा सुधार भएको रिपोर्टमा उल्लेख छ। एक मात्र अपवाद पाठेघर (एन्डोमेट्रियल) क्यान्सर र पाठेघरको क्यान्सर हो  जसको बाँच्ने दर घटेको छ।

उपचारमा भएका प्रगतिहरूले केही क्यान्सरहरूको पूर्वानुमानमा पनि धेरै सुधार गरेको छ। विशेष गरी, केही रक्त क्यान्सरहरूको बाँच्ने दर १९७० को दशकको मध्यमा २२% बाट बढेर आज ७०% पुगेको छ। नयाँ उपचारहरूले मेटास्टेटिक मेलानोमाको पूर्वानुमानमा पनि धेरै सुधार गरेको छ।

कलेजोको क्यान्सरले सापेक्षिक बाँच्ने दरमा सबैभन्दा ठूलो वृद्धि भएको छ यो  ३% बाट २२% पुगेको छ। यद्यपि, यो अझै पनि सबैभन्दा कम बाँच्ने दर भएको क्यान्सरहरू मध्ये एक हो, साथै फोक्सोको क्यान्सर २७% सापेक्षिक बाँच्ने दर, अन्ननलीको २२% र प्यान्क्रियाज १३% रहेको छ।

प्यान्क्रियाजको क्यान्सर। प्यान्क्रियाजको क्यान्सर क्यान्सरबाट मृत्युको तेस्रो प्रमुख कारण हो। प्यान्क्रियाजको क्यान्सरको मृत्यु दर आंशिक रूपमा बढेको घटनाको कारणले बढेको छ, जुन सम्भवतः अमेरिकामा मोटोपना भएका धेरै मानिसहरू जस्ता जोखिम कारकहरूमा परिवर्तन हुने प्रवृत्तिहरूको कारणले हो – प्यान्क्रियाजको क्यान्सरको लागि जोखिम कारक।

व्यापक स्क्रिनिङले पाठेघरको क्यान्सरको घटना र मृत्युदर आधाभन्दा बढी घटाएको छ। तर पछिल्लो २० वर्षदेखि यो कमी स्थिर हुँदै आएको छ। प्रगतिमा आएको सुस्ती आंशिक रूपमा एक विशिष्ट प्रकारको पाठेघरको क्यान्सर, एडेनोकार्सिनोमाको बढ्दो अनुपातको कारणले हो। पाठेघरको क्यान्सरको लागि स्क्रिनिङ परीक्षणले स्क्वामस सेल पाठेघरको क्यान्सर फेला पार्ने सम्भावना धेरै हुन्छ।

स्तन क्यान्सर स्क्रिनिङ: महिलाहरूले स्तन क्यान्सरको बारेमा के जान्नुपर्छ?

अमेरिकामा महिलाहरूमा स्तन क्यान्सर दोस्रो सबैभन्दा सामान्य रूपमा निदान गरिएको क्यान्सर हो (सबैभन्दा सामान्य छालाको क्यान्सर हो।) अमेरिकन क्यान्सर सोसाइटीका अनुसार, फोक्सोको क्यान्सर पछि महिलाहरूमा क्यान्सरको मृत्युको दोस्रो उच्चतम कारण पनि स्तन क्यान्सर हो।

स्तन क्यान्सर स्क्रिनिङ कस्तो देखिन्छ?

एक सामान्य स्तन क्यान्सर स्क्रिनिङ म्यामोग्रामले दुई कोणबाट स्तनको तस्बिर लिन एक्स-रे प्रयोग गर्दछ। यसले एक चिकित्सा पेशेवरलाई स्तनको तन्तुमा स्तन क्यान्सरको सम्भावित लक्षणहरू हेर्न अनुमति दिन्छ।

म्यामोग्राम गर्दा, तपाईंले आफ्नो स्तनलाई प्लेटफर्ममा राख्नुहुन्छ। त्यसपछि मेसिनले प्रत्येक तस्विरको लागि केही सेकेन्डको लागि तपाईंको स्तन निचोड्छ। यो अलि असहज हुन सक्छ, तर यो लामो समयसम्म टिक्दैन। सम्पूर्ण प्रक्रियामा लगभग २० मिनेट लाग्छ।

यदि कुनै महिलाले आफ्नो डाक्टरलाई आफ्नो स्तनमा परिवर्तनहरू अनुभव गरेको बताउँछिन् भने, डाक्टरले डायग्नोस्टिक म्यामोग्राम गर्न सक्छन्। यसमा स्क्रिनिङ म्यामोग्राम जस्तै प्रक्रिया समावेश छ तर थप छविहरू समावेश छन्।

कुनै पनि पहिचान गरिएको परिवर्तन वा गाँठो अन्वेषण गर्न स्तन अल्ट्रासाउन्ड प्रयोग गर्न सकिन्छ। डाक्टरहरूले बाक्लो स्तनको तन्तु भएका महिलाहरूको लागि अल्ट्रासाउन्ड पनि सिफारिस गर्न सक्छन्।

महिलाहरूलाई स्तन क्यान्सरको लागि कहिले जाँच गर्नुपर्छ?

४० देखि ४४ वर्ष उमेरका महिलाहरूसँग वार्षिक म्यामोग्राम प्राप्त गर्ने विकल्प हुन्छ। यदि तपाईं स्तन क्यान्सरको उच्च जोखिममा हुनुहुन्छ भने, यो उमेरबाट सुरु गर्नु तपाईंको लागि सही छ कि छैन भनेर आफ्नो डाक्टरसँग छलफल गर्नुहोस्।

४५ देखि ५४ वर्ष उमेरका महिलाहरूले वार्षिक म्यामोग्राम गर्नुपर्छ।

५५ वर्षको उमेरमा, महिलाहरूले प्रत्येक अर्को वर्ष म्यामोग्राममा स्विच गर्न सक्छन् वा आफ्नो वार्षिक स्क्रिनिङ जारी राख्न सक्छन्।

केही महिलाहरू उमेरसँगै स्क्रिनिङ फ्रिक्वेन्सी घट्दै जान्छ भन्ने कुरा थाहा पाउँदा छक्क पर्न सक्छन्। यसका केही कारणहरू छन्।  

पहिलो महिलाहरूमा स्तन क्यान्सर बढी सामान्य भए पनि, यो सामान्यतया बिस्तारै बढ्छ। यसको अर्थ कम बारम्बार परीक्षण गर्दा पनि यो अझै पनि चाँडै पत्ता लगाउन सकिन्छ। दोस्रो, महिलाहरूमा स्तन क्यान्सर प्रारम्भिक रूपमा पत्ता लगाउन सजिलो हुन्छ किनभने रजोनिवृत्ति पछि स्तनको तन्तु कम बाक्लो हुन्छ।

पाठेघरको क्यान्सर स्क्रिनिङ: महिलाहरूले पाठेघरको क्यान्सरको बारेमा के थाहा पाउनुपर्छ?

३५ देखि ४४ वर्ष उमेरका महिलाहरूमा पाठेघरको क्यान्सर सबैभन्दा बढी पाइन्छ। यद्यपि, अमेरिकी क्यान्सर एसोसिएसनका अनुसार, २०% भन्दा बढी केसहरू ६५ वर्षभन्दा माथिका महिलाहरूमा हुन्छन्। नियमित स्क्रिनिङ गरेका महिलाहरूमा पाठेघरको क्यान्सर विरलै हुन्छ किनभने परीक्षण पूर्व-क्यान्सर कोषहरू फेला पार्न धेरै प्रभावकारी हुन्छ।

पाठेघरको क्यान्सर स्क्रिनिङ कस्तो देखिन्छ?

यस आन्तरिक स्क्रिनिङका दुई भागहरू छन् – पेल्भिक परीक्षा र प्याप स्मियर। पेल्भिक परीक्षाको क्रममा, डाक्टरले तपाईंको अण्डाशय र पाठेघरको कुनै पनि गाँठोको लागि जाँच गर्छन्। प्याप स्मियरको समयमा, डाक्टरले असामान्यताहरूको लागि स्क्रिन गर्न पाठेघरको मुखबाट कोषहरू सङ्कलन गर्छन्।

डाक्टरले प्याप परीक्षणसँगै एचपीभी परीक्षण पनि गर्नेछन्। किनभने पाठेघरको क्यान्सर विकास गर्ने सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण जोखिम कारक एचपीभी संक्रमण हो। तपाईंले एचपीभी विरुद्ध खोप लगाएको भए पनि यो स्क्रिनिङ गर्नुपर्छ। खोपले पाठेघरको क्यान्सर निम्त्याउन सक्ने सबै प्रकारका एचपीभीलाई रोक्दैन।

यदि प्याप परीक्षण असामान्यताहरूसँग फिर्ता आयो भने, डाक्टरले तपाईंलाई कोल्पोस्कोपीको लागि सिफारिस गर्नेछन्। यस प्रक्रियामा, तपाईंको डाक्टरले कोल्पोस्कोप भनिने म्याग्निफाइङ्ग उपकरण प्रयोग गर्नेछन्। यसले बायोप्सीको लागि सम्भावित क्षेत्रहरू पहिचान गर्न पाठेघरको सतहलाई अझ स्पष्ट रूपमा हेर्न सजिलो बनाउँछ।

महिलाहरूलाई पाठेघरको क्यान्सरको लागि कहिले स्क्रिनिङ गर्नुपर्छ?

ध्यान दिनुहोस् कि यी दिशानिर्देशहरू ती महिलाहरूमा लागू हुन्छन् जसलाई कहिल्यै पाठेघरको क्यान्सर वा पाठेघरको क्यान्सरपूर्वको निदान गरिएको छैन। यदि तपाईं हुनुहुन्छ भने, उपयुक्त स्क्रिनिङ प्रोटोकलको बारेमा आफ्नो डाक्टरसँग कुरा गर्नुहोस्।

२१ वर्षको उमेरमा, महिलाहरूले पाठेघरको मुखको स्क्रिनिङ सुरु गर्नुपर्छ।

२१ र २९ वर्षको उमेरका बीचमा, महिलाहरूले प्रत्येक तीन वर्षमा प्याप परीक्षण गर्नुपर्छ।

३० वर्षको उमेरदेखि, सामान्य नतिजा प्राप्त गर्ने महिलाहरूले प्रत्येक पाँच वर्षमा प्याप परीक्षण र एचपीभी परीक्षणको साथ सह-स्क्रिन प्राप्त गर्नुपर्छ। यो ६५ वर्षको उमेरसम्म जारी रहनुपर्छ।

६५ वर्षको उमेरमा, सामान्य नतिजा प्राप्त गर्ने विगत १० वर्षमा नियमित स्क्रिनिङ गरेका महिलाहरूले पाठेघरको क्यान्सर स्क्रिनिङ बन्द गर्नुपर्छ। यदि तपाईंले विगत एक दशकमा अनियमित स्क्रिनिङ गर्नुभएको छ भने, उचित प्रोटोकलको बारेमा आफ्नो डाक्टरसँग कुरा गर्नुहोस्।

पूर्ण हिस्टेरेक्टोमी गरेका महिलाहरूले स्क्रिनिङ बन्द गर्न सक्छन्—जबसम्म हिस्टेरेक्टोमी पाठेघरको क्यान्सरपूर्व वा क्यान्सरको उपचारको लागि थिएन। यद्यपि, पाठेघरको मुख नहटाइकन हिस्टेरेक्टोमी गरेका महिलाहरूले माथिका दिशानिर्देशहरू पालना गर्नुपर्छ।

डिम्बाशयको क्यान्सर

सबै महिलाहरूको लागि सिफारिस गरिएको डिम्बाशयको क्यान्सरको लागि कुनै पनि स्क्रिनिङ परीक्षणहरू छैनन्। यद्यपि, यदि तपाईं उच्च जोखिम समूहमा हुनुहुन्छ भने तपाईंको डाक्टरले तपाईंलाई स्क्रिनिङ परीक्षण गराउन चाहन सक्छन्। यदि महिलाहरूलाई लिन्च सिन्ड्रोम, वा बीआरसीए जीन उत्परिवर्तन जस्ता वंशाणुगत आनुवंशिक सिन्ड्रोम छ भने तिनीहरू उच्च जोखिममा हुन्छन्। अर्को कारक डिम्बाशयको क्यान्सरको बलियो पारिवारिक इतिहास हो – तपाईंको आमा, बहिनी, वा छोरीलाई डिम्बाशयको क्यान्सर भएको छ वा भएको छ। तपाईंको डाक्टरले तपाईंलाई डिम्बाशयको क्यान्सर स्क्रिनिङ तपाईंको लागि सही छ कि छैन भनेर निर्णय गर्न मद्दत गर्न सक्छ।

माथि उल्लेख गरिए अनुसार नियमित स्तन र पाठेघरको क्यान्सर स्क्रिनिङको लागि आफ्नो डाक्टरलाई भेट्नु महत्त्वपूर्ण छ। र चिन्ता निम्त्याउन सक्ने थप लक्षणहरू जाँच गर्न कहिल्यै नहिचकिचाउनुहोस्।

(युपीएमसी हेल्थबिटबाट साभार फोटो पनि)