एआईमा गरेको प्रगतिका लागि भौतिकशास्त्रको नोबेल पुरस्कार
स्टकहोम। कृत्रिम बौद्धिकता (एआई) को क्षेत्रमा महत्त्वपूर्ण प्रगति गर्ने दुई वैज्ञानिकलाई यस वर्षको भौतिकशास्त्रतर्फको नोबेल पुरस्कार प्रदान गरिएको छ। अमेरिकी जोन होपफिल्ड र बेलायती-क्यानाडाली जेफ्री हिन्टनलाई मङ्गलबार यस प्रतिष्ठित पुरस्कारबाट सम्मानित गरिएको हो।
स्विडिश रोयल एकेडेमी अफ साइन्सेसका अनुसार, दुवै वैज्ञानिकलाई ‘कृत्रिम न्युरल नेटवर्कहरूसँग मेसिन लर्निङ सक्षम बनाउने आधारभूत खोज र आविष्कारका लागि’ पुरस्कार प्रदान गरिएको हो। वक्तव्यमा भनिएको छ, “उहाँहरूले आधुनिक मेशिन लर्निङका आधारहरू विकास गर्न भौतिकशास्त्रका औजारहरू प्रयोग गर्नुभएको छ।”
९१ वर्षीय जोन होपफिल्ड, जो प्रिन्स्टन विश्वविद्यालयका प्राध्यापक हुनुहुन्छ, उहाँलाई ‘एसोसिएटिभ मेमोरी सिर्जना गरेको’ भनेर सम्मानित गरिएको छ। यो विधिले छवि तथा अन्य डेटाका ढाँचाहरू भण्डारण र पुनःनिर्माण गर्न सक्षम बनाएको छ।
७६ वर्षीय जेफ्री हिन्टन, जो टोरन्टो विश्वविद्यालयका प्राध्यापक हुनुहुन्छ, उहाँले ‘डेटामा स्वायत्त रूपमा गुणहरू पत्ता लगाउने विधि आविष्कार गर्नुभएको’ भन्दै उहाँको कार्यलाई अत्यन्त महत्त्वपूर्ण ठहर गरिएको छ। यो विधिले तस्बिरहरूमा विशिष्ट तत्वहरू पहिचान गर्ने क्षमतामा ठूलो योगदान पुर्याएको छ।
पुरस्कार घोषणाका क्रममा फोनमार्फत प्रतिक्रिया दिँदै हिन्टनले भन्नुभयो, “म अचम्मित छु… यस्तो हुनसक्छ भनेर मलाई थाहै थिएन।”
दुवै वैज्ञानिकलाई डिसेम्बर १० मा स्टकहोममा आयोजित समारोहमा राजा कार्ल सोह्रौँ गुस्ताफले डिप्लोमा, सुनको पदक र १० लाख डलरको चेक हस्तान्तरण गर्नुहुनेछ। उक्त मितिमा नोबेल पुरस्कारका सिर्जनाकर्ता अल्फ्रेड नोबेलको निधनको वार्षिकी पनि परेको छ।
गत वर्ष भौतिकशास्त्रको नोबेल पुरस्कार परमाणु र अणुहरूको अध्ययनमा अतिवेग प्रकाश फ्ल्यासहरू प्रयोग गर्ने अनुसन्धानका लागि तीन वैज्ञानिकलाई प्रदान गरिएको थियो। यस साता नोबेल पुरस्कार श्रृंखला अन्तर्गत रसायनशास्त्र, साहित्य, शान्ति र अर्थशास्त्रका विजेताहरूको पनि घोषणा गरिनेछ।
अल्फ्रेड नोबेलका शब्दहरूमा, यो पुरस्कार ‘जसले मानवजातिलाई सबैभन्दा ठूलो फाइदा पुर्याएका छन्’ तिनीहरूलाई प्रदान गरिन्छ। नोबेल पुरस्कारको सुरुवात सन् १९०१ देखि भएको हो।
