बंगलादेश किन चाहन्छ स्वतन्त्र व्यापार सम्झौता?
ढाका । बंगलादेशले ११ देशसँग स्वतन्त्र व्यापार सम्झौताको वार्ता गरिरहेको छ। यी सम्झौतामा हस्ताक्षर भएपछि बंगलादेशको निर्यात द्रुत गतिमा बढ्नेमा बंगलादेश सरकार आशावादी छ । यी सम्झौता अनुसार बंगलादेशका उत्पादनमा सम्बन्धित देशमा लगाइएको भन्सार अन्त्य हुनेछ ।
बंगलादेशकी प्रधानमन्त्री शेख हसिना वाजेदले एक अन्तर्वार्तामा प्रस्तावित स्वतन्त्र व्यापार सम्झौताका बारेमा विस्तृत जानकारी दिएकी छन् । आउँदो मंगलबारदेखि जापान भ्रमणको अवसरमा उनले टोकियोबाट सञ्चालित वेबसाइट NikkeiAsia.com लाई यो अन्तर्वार्ता दिएका हुन् । त्यसमा उनले जापानी प्रधानमन्त्री फुमियो किशिदासँगको वार्तामा बंगलादेश र जापानबीचको सम्बन्धलाई ‘बृहत् रणनीतिक साझेदारी’को स्तरमा उकास्ने सहमति हुने विश्वास व्यक्त गरे । जापानसँग बंगलादेशको सम्बन्ध झनै महत्वपूर्ण बन्दै गएको छ । वर्षौंदेखि जापानले बंगलादेशको पूर्वाधार विकासमा ठूलो लगानी गरेको छ।
शेख हसिनाले बंगलादेश छिट्टै संयुक्त राष्ट्रसंघको ‘कम विकसित देश’ को श्रेणीबाट बाहिरिने बताइन् । त्यसोभए उसले ‘धेरै फरक प्रकारको परिस्थिति’ सामना गर्नुपर्नेछ। यो वर्ग छाड्नुको अर्थ बंगलादेशले विकसित मुलुकका गरिब देशको निर्यातलाई दिइने विशेष व्यवहारबाट वञ्चित गर्ने हो । त्यसपछि बंगलादेशका उत्पादनहरूले विकसित बजारमा अन्य सक्षम देशका उत्पादनहरूसँग प्रतिस्पर्धा गर्नुपर्नेछ।
बंगलादेशमा भएको प्रगतिलाई ध्यानमा राख्दै संयुक्त राष्ट्रसंघले आफ्नो हैसियत बढाउने निर्णय गरेको छ । यसरी सन् २०२६ मा यसलाई अतिकम विकसित देशको श्रेणीबाट अलग गरिनेछ । शेख हसिनाले तीन वर्षपछि बंगलादेशले आफूलाई आगामी परिस्थितिका लागि तयार गरिरहेको बताइन् । यसअन्तर्गत बंगलादेशका उत्पादनलाई थप भन्सारबाट जोगाउन विभिन्न देशसँग स्वतन्त्र व्यापार सम्झौता गर्ने प्रयास भइरहेको छ ।
विज्ञहरूका अनुसार बंगलादेशको अझै अन्य विकासशील देशहरूसँग सीमित व्यापार सम्झौताहरू छन्। यसको कुनै पनि देशसँग स्वतन्त्र व्यापार सम्झौता छैन। तर गत वर्ष जापान र बंगलादेशले स्वतन्त्र व्यापार सम्झौताको सम्भावना खोज्न संयुक्त अध्ययन सुरु गरेका थिए। बंगलादेशले भारत र चीनसँग पनि यस्तै सम्झौता गर्न चाहन्छ । १७ करोड जनसंख्या भएको बंगलादेश विश्वमा कपडाको दोस्रो ठूलो निर्यातकर्ता हो। देशको कुल निर्यातको ८० प्रतिशत कपडाले ओगटेको छ । तर अहिले बंगलादेश अन्य वस्तुको पनि निर्यातकर्ता बन्ने योजनामा गम्भीर रूपमा काम गरिरहेको छ ।
शेख हसिनाले डिजिटल उपकरण र माछा उत्पादन वस्तुहरू हुन् जसलाई बंगलादेशले निर्यातमा सफलता पाउन सक्ने बताइन्। पर्यवेक्षकहरूका अनुसार अमेरिका, भारत र चीनले बंगलादेशलाई व्यापार साझेदारका साथै रणनीतिक प्रतिद्वन्द्वीको रूपमा हेर्छन्। यसबारे सोध्दा शेख हसिनाले भनिन्, ‘हाम्रो प्राथमिकता हाम्रो देशको विकास हो। मेरो विचारमा हाम्रो विकासका लागि हरेक देशसँग राम्रो सम्बन्ध हुनुपर्छ ।