पाकिस्तानमाथि कसिलो बन्दै आईएमएफ
इस्लामावाद । पाकिस्तानका पूर्वप्रधानमन्त्री इमरान खान पक्राउ परेपछि देशमा अराजकताको बीचमा पाकिस्तान ऋण चुक्ता गर्न दबाब पुगेको छ । अन्तर्राष्ट्रिय मुद्रा कोष (आईएमएफ) ले बिहीबार कडा चेतावनी जारी गर्दै पाकिस्तानले तुरुन्तै थप वित्त जुटाउन आवश्यक रहेको बताएको छ। आईएमएफले यो पनि स्पष्ट गरेको छ कि यदि पाकिस्तानले यो रकम उठाउन असफल भयो भने, उसले यसका लागि स्वीकृत ऋण किस्ताहरू जारी गर्दैन।
आईएमएफको यस चेतावनीको बाबजुद पाकिस्तानका अर्थमन्त्री इशाक दारले पाकिस्तानले आफ्नो अन्तर्राष्ट्रिय भुक्तानीमा डिफल्ट नहुने आशा व्यक्त गरेका छन्। इस्लामावाद सुरक्षा संवाद–२०२३ मा पाकिस्तानको आर्थिक चुनौतिको विषयमा सम्बोधन गर्दै डारले भने– ‘पाकिस्तानले ऋण लिनका लागि आईएमएफका सबै शर्त पूरा गरेको छ । सरकारले आगामी डिसेम्बरसम्म पाकिस्तानले आफ्ना सबै अन्तर्राष्ट्रिय भुक्तानी गर्न सक्ने सुनिश्चित गरेको छ।
गत वर्ष, पाकिस्तानलाई स्वीकृत गरिएको ६.५ अर्ब डलर ऋणको पहिलो किस्ताको रूपमा १.१ बिलियन डलर जारी गर्न आईएमएफसँग सम्झौता भएको थियो। तर पाकिस्तानले यसका लागि लगाएको शर्त पालना नगरेको आईएमएफको दाबी छ । त्यसैले ऋणको कुनै अंश हालसम्म निकासा भएको छैन । आईएमएफले बिहीबार भनेको छ कि पाकिस्तानको डिफल्टको आशंका गहिरो भएको छ। तर इशाक दारले भने कि पाकिस्तानले मे र जुनमा आफ्नो अन्तर्राष्ट्रिय भुक्तानी गर्न ३.२ बिलियन डलरको व्यवस्था गरेको छ। उनले भने, ‘विश्व संस्थाहरूले पाकिस्तानको डिफल्टको बारेमा बयान दिनु हुँदैन’।
आईएमएफ अघि अन्तर्राष्ट्रिय क्रेडिट रेटिङ एजेन्सी मुडीजले आईएमएफको ऋण नपाए पाकिस्तान ऋण चुक्ता गर्न बाध्य हुने बताएको थियो । मुडीजले जुन महिनापछि पाकिस्तानले आफ्ना अन्तर्राष्ट्रिय प्रतिबद्धताहरू कसरी पूरा गर्ने भन्ने बारे अनिश्चित रहेको बताएको थियो। यसैबीच, लगानी कम्पनी क्यापिटल इकोनोमिक्सका वरिष्ठ अर्थशास्त्री ग्यारेथ लेदरले भनेका छन्- ‘सडकको विरोधको बीचमा आईएमएफ ऋण दिनमा थप चिन्तित हुनेछ।’
इन्भेष्टमेन्ट बैंक जेपी मोर्गनका विश्लेषक मिलो गुणासिङ्घेले पनि राजनीतिक अस्थिरताका कारण पाकिस्तानले कतैबाट पनि राहत पाउने सम्भावना घटेको बताए । उनले भने– पछिल्लो घटनाक्रमले दुई पक्षबीच कुनै सहमति हुने सम्भावना पनि घटेको छ ।
पाकिस्तानको वर्तमान आर्थिक संकटको बीचमा पाकिस्तानले संयुक्त अरब इमिरेट्स (युएई), साउदी अरेबिया र चीनबाट मात्र आर्थिक सहायता प्राप्त गरेको छ। पाकिस्तानको केन्द्रीय बैंक – स्टेट बैंक अफ पाकिस्तान (एसबीपी) ले बिहीबार रिपोर्ट गरेको छ कि यसको विदेशी मुद्रा सञ्चिति $ ७४ अर्ब डलरले घटेको छ। अहिले पाकिस्तानको विदेशी मुद्रा सञ्चिति ४ अर्ब ३८ करोड बाँकी छ, जसबाट पाकिस्तानले एक महिनाको आयात मात्र तिर्न सक्छ ।