अपरिचत यात्रा – एक भोगाई
मनिष उप्रेती
ल्यानक्यास्टर/ पेन्सिल्भेनिया/ म भुटानमा जन्मिएको हुँ । त्यो भूमि जहाँ पहाडहरू मौन पहरेदारझैँ उभिएका थिए र बिहानहरू सल्लाको सुगन्ध र प्रार्थनाको अनुभूतिले भरिएका हुन्थे।
त्यतिबेला मलाई थाहा थिएन कि कुनै चेतावनीबिनै आफ्नो जन्मभूमि खोसिन सक्छ, वा कुनै बालकलाई किन भनेर नसोधीकन देश छोड्न बाध्य पारिन सक्छ।
एक दिन जीवन सामान्य थियो; भोलिपल्ट त्यो जीवन केही पोका, हतारिएका पाइला, र अनुत्तरित प्रश्नहरूमा सीमित भयो। म भुटान छोडेर निस्किएँ-किन निस्कँदैछु भन्ने थाहा बिना, कहाँ जाँदैछु भन्ने ज्ञान बिना-यति मात्र थाहा थियो कि निश्चितताको ठाउँ डरले लिइसकेको थियो।
मेरो जन्मभूमिबाट बाहिरिने बाटो केवल सीमाहरू पार गर्ने यात्रा मात्र थिएन; त्यो अन्योलतर्फको यात्रा थियो।
म ठूला मानिसहरूलाई फुसफुसाउँदै गरेको देख्थेँ, चिन्ताले भारी भएका उनीहरूको आँखामा डर झल्किन्थ्यो, र म जस्ता बालबालिकाले अति सानै उमेरमा अपनत्व कति नाजुक हुन्छ भन्ने सिक्दै थियौँ। भुटान हाम्रो पछाडि पर्दै गयो, तर त्यो कहिल्यै मेरो मनबाट टाढा भएन।
नेपाल त्यो स्थान बन्यो जहाँ समय सुस्तायो र आशाले धैर्य सिक्यो। शरणार्थी शिविर घर थिएन, तर त्यसले वर्षौंसम्म हाम्रो जीवन थामेर राख्यो। प्लास्टिकले छाएका झुपडीहरू घाममा पोलिन्थे र मनसुनको वर्षामा काँप्थे।
खाना परिमित थियो, सपनाहरू स्थगित थिए, र आत्मसम्मान हरेक दिन परीक्षामा पर्थ्यो। तर अभावबीच पनि मानवता बाँचिरह्यो। साँघुरा गल्लीहरूमा हाँसो बाँड्यौँ, मधुरो बत्तीमुनि कथाहरू सुन्यौँ, र साना–साना उपलब्धिहरूमा आशा देख्यौँ—शिक्षा, दयालुता, र बाँचाइ।
शिविरमै मैले संघर्षको वास्तविक अर्थ सिकेँ। त्यो अझ बढी पाउने संघर्ष थिएन, बरु टिकिरहने संघर्ष थियो। संसारले शरणार्थी भनेर चिनाउँदा पनि आफ्नो पहिचान जोगाइराख्ने संघर्ष। भोलि आजकै जस्तो देखिँदा पनि महत्वाकांक्षा समातिराख्ने संघर्ष। प्रतिक्षा अनन्तजस्तो लाग्दा पनि आशा नछोड्ने संघर्ष। ती वर्षहरूले मेरो हड्डी–हड्डीमा सहनशीलता कुँदिदिए।
तेस्रो देशमा पुनर्वासको अवसर आयो, र संयुक्त राज्य अमेरिका बुझ्नै नसकिने ठूलो शब्दजस्तै लाग्यो। म कागजातहरूले भरिएको प्लास्टिकको फोल्डर र डर तथा अपेक्षाले भरिएको हृदय बोकेर त्यहाँ पुगेँ। अवसरको देशले मलाई स्वागत गर्यो—तर चुनौतीबिनै होइन। भाषा पर्खाल बन्यो। संस्कृति अपरिचित लाग्यो। अपरिचितसँग बोल्नु, फाराम भर्नु, वा काम खोज्नुजस्ता साधारण कुराहरूले पनि मभित्र नचिनिएको साहस माग्थे।
अमेरिकामा संघर्षको स्वरूप बदलियो। अब कुरा खाना वा छानाको मात्र रहेन, कुरा पहिचान र अपनत्वको बन्यो। मैले शरीर थकाउने र आत्मगौरव नम्र बनाउने कामहरू गरेँ। भीडभाड भएका सहरहरूमा एक्लोपन भोगेँ र बुझ्न थालेँ—स्वतन्त्रतासँगै एकान्त पनि आउँछ। तर बिस्तारै, कदम–कदममा, जीवन स्थिर हुन थाल्यो। हरेक तलबले प्रगतिलाई जनायो। हरेक संवादले आत्मविश्वास बढायो। हरेक अवरोध हार होइन, पाठ बन्यो।
आज म तीन संसारले गढिएको छु—भुटानमा जन्मिएको, नेपालमा संघर्षले हुर्किएको, र संयुक्त राज्य अमेरिकामा पुनर्निर्माण गरिएको। मेरो यात्रा केवल गुमाइको कथा होइन, यो बाँचाइको कथा हो। केवल विस्थापन होइन, पुनःआविष्कार हो। मैले एक देश गुमाएँ, तर शक्ति पाएँ। मैले निश्चितता गुमाएँ, तर उद्देश्य पाएँ।
म केवल शरणार्थी कथामात्र होइन। म त्यसको प्रमाण हुँ कि जीवनले कारण नबताई उखेलिदिँदा पनि, मान्छे अझै बढ्न सक्छ, फुल्न सक्छ, र जहाँ उसको साहसले लैजान्छ—त्यहीँ आफ्नो स्थान बनाउन सक्छ।
र यो पनि…
अमेरिकामा जागिर खोज्न र अन्तर्वार्ताका लागि केही सुझावहरु
