एनआरएनएमा बृहत् एकता: क्षेत्रीय सुदृढिकरण सहितको पुनःशंरचनानै उत्तम विकल्प
सरोज सिग्देल
टेक्सस/ नेपालका गैर आवासीय नेपाली (एनआरएन)हरू आज विश्वभर अस्सी भन्दा बढी फैलिएका छन् र उनीहरूको योगदान नेपालको आर्थिक, सामाजिक र सांस्कृतिक समृद्धिमा महत्त्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गर्दै आएको छ।
प्रवासी नेपालीहरूले नेपालको विकासमा ठुलो प्रभाव पारिरहेका छन् र उनीहरूको सामाजिक, आर्थिक तथा राजनीतिक योगदानलाई बेवास्ता गर्न सकिदैन। गैरआवासीय नेपाली संघ(एनआरएनए) भनेको यस्तो संस्थागत संरचना हो जसले प्रवासी नेपालीहरूको चासो र अधिकारलाई संरक्षण गर्दै, नेपालसँगको समन्वय र सहकार्यलाई प्रवर्धन गर्ने काम गर्छ।
यस लेखमा, हामी एनआरएनएको संरचना, क्षेत्रीय सुदृढिकरण र अन्तर्राष्ट्रिय समन्वय परिषद(आइसीसी) को महत्त्वमा गहिरो विश्लेषण गर्नेछौं। साथै, क्षेत्रीय समन्वय परिषदलाई पुनःशंरचना गर्नका लागि आवश्यक सुधारहरूको मूल्यांकन पनि गर्नेछौं।
एनआरएनएको संरचना एक शक्तिशाली र एकीकृत नेटवर्कको रूपमा काम गर्छ, जसले विभिन्न क्षेत्रीय र अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा प्रवासी नेपालीहरूको चासो र आवश्यकता सम्बोधन गर्छ। यसका प्रमुख अंगहरू राष्ट्रिय समन्वय परिषद (एनसीसी), क्षेत्रीय समन्वय परिषद (आरसीसी) र अन्तर्राष्ट्रिय समन्वय परिषद (आइसीसी) हुन्। यी तीनवटै संरचनाहरूका बीचको तालमेल र समन्वयले प्रवासी नेपालीहरूको साझा आवाजलाई प्रभावकारी तरिकामा प्रस्तुत गर्छ।
राष्ट्रिय समन्वय परिषद (एनसीसी): सेवाको लागि नेतृत्व
मूल संरचना राष्ट्रिय समन्वय परिषद (एनसीसी) मा आधारित छ। एनसीसीको उद्देश्य प्रवासी नेपालीहरूको चासो र समस्याहरूलाई प्राथमिकता दिनु हो। यस परिषदले विभिन्न देशका एनआरएन सदस्यहरूको बीच समन्वय र समर्पण प्रदान गर्दै, नेपाल सरकारसँग मिलेर विभिन्न परियोजनाहरू सञ्चालन गर्छ।
क्षेत्रीय समन्वय परिषद (आरसीसी): उदाहरणद्वारा नेतृत्व
क्षेत्रीय समन्वय परिषद (आरसीसी) राष्ट्रव्यापी समन्वय परिषदका सदस्यहरूको सहयोगमा बनाइन्छ। यी क्षेत्रीय परिषदहरूले क्षेत्रीय स्तरमा काम गर्दै, प्रवासी नेपालीहरूको हित र विकासका लागि विभिन्न कार्यक्रमहरू सञ्चालन गर्छन्। उदाहरणका रूपमा, दक्षिण कोरिया, मलेसिया, अफ्रिका, युरोप र अमेरिका जस्ता प्रमुख प्रवासी केन्द्रहरूमा रहेका नेपालीहरूको सामाजिक, आर्थिक र सांस्कृतिक विकासका लागि विभिन्न कार्यक्रमहरू सञ्चालन गरिन्छ।
अन्तर्राष्ट्रिय समन्वय परिषद (आइसीसी): निरन्तर सिकाइ अन्तर्राष्ट्रिय समन्वय परिषद (आइसीसी) एनआरएनएको उच्चतम निर्णय निकाय हो। यसमा क्षेत्रीय समन्वय परिषद (आरसीसी) द्वारा चयनित प्रतिनिधिहरू समावेश हुन्छन्। आइसीसीको भूमिका भनेको प्रवासी नेपालीहरूको स्वार्थ र अधिकारलाई अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा प्रस्तुत गर्नु र नेपालसँगको सहयोगलाई प्रवर्धन गर्नु हो। यसका सदस्यहरूले ग्लोबल स्तरमा प्रवासी नेपालीहरूको आवश्यकता र चासोको समाधान खोज्ने कार्य गर्छन्।
आसीसीका सदस्यहरूले अन्तर्राष्ट्रिय नीतिहरू र परियोजनाहरूको समन्वय गरेर नेपालको दीर्घकालीन समृद्धि र प्रवासी नेपालीहरूको अधिकारको रक्षा गर्छन्। यसले नेपालको सामाजिक, राजनीतिक र आर्थिक स्थिति अन्तर्राष्ट्रिय समुदायमा प्रस्तुत गरेर एक मजबुत समन्वय बनाउँछ।
क्षेत्रीय सुदृढिकरण संस्थालाई पुनःशंरचना गर्ने उत्तम विकल्प
आजको प्रवास र प्रवासी नेपालीहरूको चासोमा फरक परिरहेको छ, जसको परिणामस्वरूप क्षेत्रीय समन्वय परिषद (आरसीसी) लाई पुनः संरचना गर्न र सुदृढ बनाउनको आवश्यकता थप महत्त्वपूर्ण बनिरहेको छ। एनआरएनएको लक्ष्य केवल नेपालका प्रवासीहरूको समृद्धि मात्र होइन, समग्र नेपाल र प्रवासी समुदायको दीर्घकालीन हित र सहयोग सुनिश्चित गर्नु हो। यसका लागि क्षेत्रीय परिषदहरूलाई प्रभावकारी बनाउनका लागि निम्नानुसारका उत्तम विकल्पहरू प्रस्तुत गर्न सकिन्छ:
सदस्य सहभागिता र नेतृत्वमा सुधार:
क्षेत्रीय परिषदहरूको संरचनामा सुधार ल्याएर सदस्यहरूको सक्रिय सहभागिता र नेतृत्वको प्रक्रिया सुधार गर्नुपर्छ। प्रत्येक देशको समुदायका लागि आफ्ना समस्याहरू र चासोहरूसँग मेल खाने नेतृत्व चयन गरेर, परिषदलाई थप प्रभावशाली बनाउन सकिन्छ। यसले एनआरएनएका लक्ष्यहरू पूरा गर्नमा मद्धत पुर्याउँछ र सदस्यहरूको सक्रिय सहभागिता सुनिश्चित गर्दछ।
पारदर्शिता र जवाफदेहिता:
एनआरएनएका सबै निकायहरूमा पारदर्शिता र जवाफदेहिता सुनिश्चित गर्न विशेष ध्यान दिनु पर्छ। क्षेत्रीय परिषदहरूमा आर्थिक र प्रशासनिक योजनाहरूलाई पारदर्शी बनाउने र सहभागि सदस्यहरूलाई जवाफदेहिता तोक्ने प्रणाली आवश्यक छ। यसले परिषदको विश्वास र कार्यान्वयन प्रक्रियामा सुधार ल्याउँछ।
प्रवासी नेपालीहरूको चुनौतीहरूको पहिचान र समाधान:
प्रवासी नेपालीहरूको सामाजिक, आर्थिक र सांस्कृतिक चुनौतीहरूको पहिचान गर्दै, आरसीसीहरूले क्षेत्रीय समस्या समाधानका लागि कार्यक्रमहरू र परियोजनाहरू सञ्चालन गर्नु महत्त्वपूर्ण हुनेछ। यसले समुदायका विभिन्न पक्षहरूलाई समेटेर, उनका समस्याहरूलाई प्राथमिकता दिने प्रक्रिया आरम्भ गर्न मद्दत पुर्याउँछ।
रणनीतिक नीतिको विकास र कार्यान्वयन:
एनआरएनएको क्षेत्रीय निकायलाई सशक्त बनाउनका लागि, प्रत्येक क्षेत्रको विशेष आवश्यकता अनुसार रणनीतिक नीतिहरू र कार्य योजना तयार गर्न आवश्यक छ। यसले प्रवासी नेपालीहरूको दीर्घकालीन विकास र समृद्धि सुनिश्चित गर्न मद्दत पुर्याउँछ। यस्ता नीतिहरूलाई कार्यान्वयन गर्दै एनआरएनएको भूमिका बलियो बनाउन सकिन्छ।
संवेदनशीलता र जनसंवाद:
प्रवासी नेपालीहरूको सांस्कृतिक र सामाजिक मुद्दाहरूलाई सम्बोधन गर्नका लागि, क्षेत्रीय परिषदहरूले स्थानीय समुदायसँग मिलेर समाधानहरूको परिकलना गर्नुपर्ने आवश्यकता छ। यसले संघको विश्वास र सामूहिक एकतालाई थप सुदृढ बनाउँछ र सबै सदस्यहरूको आवाज सुन्नमा मद्दत पुर्याउँछ।
एनआरएनएको संरचनामा सुधार र क्षेत्रीय समन्वय परिषदको पुनःशंरचना आजको आवश्यकता हो। यसको प्रमुख उद्देश्य प्रवासी नेपालीहरूको विभिन्न चासो र आवश्यकता सम्बोधन गर्ने संरचनामा सुधार ल्याउनु हो। एनआरएनको संरचनामा सुधार गर्दै, पारदर्शिता र एकता सुनिश्चित गर्दा, प्रवासी नेपालीहरूको योगदानलाई अझ प्रभावकारी बनाउने मार्ग प्रशस्त हुनेछ।
क्षेत्रीय समन्वय परिषदलाई पुनःशंरचनाले प्रवासी नेपालीहरूको सशक्त आवाजको प्रतिनिधित्व गर्न मद्दत गर्नेछ, जसले नेपालको विकासमा अझ सशक्त र दीर्घकालीन योगदान पुर्याउनेछ। एनआरएनएका प्रमुख लक्ष्यहरूको सफलताका लागि यी सुधारहरू समयानुकूल र प्रभावकारी हुनुपर्नेछन्।
(सिग्देल एनआरएनए अमेरिकाको निवर्तमान कोषाध्यक्ष हुन्।सं.)
