‘बाल प्रतिभा र साझा इतिहास, ह्यारिसबर्गमा सम्पन्न: संगालो,रिडिङ फर रेजिलिएन्स’

भरत तिम्सिना

ह्यारिसबर्ग, पेन्सिल्भेनिया/ हालै, रोश्ना ओडारीले वाचन गरेको एउटा कथा फेसबुकमा निकै चर्चित भयो। यसले हजारौँ मानिसको मन छोयो, र यसबारे सोच्दा अहिले पनि मलाई गौरव र कृतज्ञताको भावना हुन्छ।

यो कथा सृजना आचार्यले आफ्ना पिता लोकनाथ आचार्यको सम्झनामा लेखेकी हुन्। लोकनाथ आचार्य सन् २०१४ देखि हराइरहेका छन् र उनी भुटानमा कैद गरिएका छन् भन्ने विश्वास छ। रोश्नाको धैर्य र भावनापूर्ण वाचनले सबैलाई सम्झायो—कथाकथनको शक्ति कति गहिरो हुन्छ। यसले स्मृतिलाई बचाउँछ, सहानुभूति जगाउँछ, र पुराना–नयाँ पुस्तालाई जोडेर राख्छ।

यो अविस्मरणीय संगालो: लचिलोपनको लागि पठन–२ । कार्यक्रम ह्यारिसबर्ग, पेनसिल्भेनियामा सम्पन्न भयो। संगालो केवल प्रतियोगिता मात्र होइन; यो हाम्रो समुदायको पहिचान, आत्मा र साझा यात्राको उत्सव थियो। पाँचदेखि उन्नाइस वर्षका बालबालिकाले परिवार, पहिचान, साहस र आशाबारेका कथाहरू मन छुने शैलीमा प्रस्तुत गरेका थिए।

तिनै प्रतिस्पर्धीमध्ये पाँच वर्षका प्रतीक खनाल पनि थिए, जो सन् २०२० मा जन्मिएका हुन्। उनले मेरो कथा बाघ जुँगे काका वाचन गरे। सुरुमा, त्यति सानो उमेरको बालबालिकाले ४०० शब्दको कथा श्रोतामाझ आत्मविश्वासका साथ प्रस्तुत गर्न सक्छ भन्नेमा मलाई शङ्का थियो। तर प्रतिकले सबैलाई चकित पारिदिए।

उनको आकर्षण, स्पष्ट उच्चारण र आत्मविश्वासले प्रमाणित गर्‍यो—प्रतिभाको कुनै उमेर हुँदैन। उनले हलभरि सबैको ध्यान तान्ने मात्र होइन, १२८ मध्ये ११९ अंक प्राप्त गर्दै प्रथम स्थान पनि जिते।

अन्य युवा वाचकहरूले पनि हृदयस्पर्शी प्रस्तुतिहरू गरे। रेश्मा ओडारीले तिला अधिकारीको नमुस्कुराएको खुशी वाचन गरी दोस्रो स्थान प्राप्त गरिन्। यो कथा एउटा वृद्ध व्यक्तिको हो, जसले नागरिकता प्राप्त गर्ने दिनमा पनि मातृभूमिको तिर्सना रोक्न सकेनन्। त्यस्तै, कौस्तुभ रिजालले विष्णु लुइँटेलको ऐ न छो– छुन्छस् है वाचन गरी तेस्रो स्थान जिते, जसले परम्परागत हजुरबुबा र अमेरिकामा जन्मिएका नातिबिचको दूरी उजागर गर्छ।

यस वर्षको प्रतियोगिता निकै प्रतिस्पर्धात्मक थियो। हरेक बालबालिकाले उत्कृष्ट प्रदर्शन गरे, त्यसैले हामी कसैलाई निराश बनाउन चाहेनौँ। गत वर्षभन्दा फरक, यस पटक चौथो र पाँचौँ स्थानका लागि पनि पुरस्कार दिइयो। हाम्रो उद्देश्य निरुत्साहित गर्नु होइन, प्रेरित गर्नु हो। म विश्वस्त छु—धेरै अभिभावकहरूले आफ्ना बालबालिकालाई आगामी वर्षहरूमा सहभागी गराउन अझ उत्साहित भएका छन्। उनीहरूको यो उत्साहले हामीलाई अझ आशावादी बनाएको छ।

उही दिन कार्यक्रम सशक्त कथाहरूले भरिएको थियो। अर्जुन प्रधानको कथाले भुटान फर्कने आन्दोलनको क्रममा शान्तिपूर्ण प्रतिरोधको प्रतीक बनेको मेची पुलको इतिहास सम्झायो। मंगला शर्माको जीवन कथाले नेतृत्व, शिक्षा अधिकारका लागि संघर्ष, र महिलाको सशक्तीकरणबारे प्रेरणादायी सन्देश दियो।

कार्यक्रमलाई सम्मानित अगुवा र शिक्षाविद्हरूको उपस्थितिले अझ अर्थपूर्ण बनायो। शरणार्थी शिविरमा शिक्षाको सुरुवात गर्ने तथा भुटान साहित्य परिषद्का अध्यक्ष गङ्गा लामिटारे, हजारौँ विद्यार्थीलाई नेपाली पढाएकी लिला निशा, अनुभवी शिक्षाविद् तथा राजनीतिक बन्दी विष्णु लुइँटेल, ब्रेन (भुटान अनुसन्धान र सूचना नेटवर्क) का कार्यकारी निर्देशक भगीरथ खतिवडा, पण्डित हेम धिताल, र लोपेन डीबी सारू जस्ता व्यक्तित्वहरूको उपस्थिति कार्यक्रममा गरिमामयता थप्यो।

कार्यक्रमको विशेष आकर्षण भनेको ऐतिहासिक महत्त्वका पुस्तकहरू उपहार स्वरूप प्राप्त गर्ने क्षण थियो—देवी भक्त लामिटारेको दन्किदो भुटान, बलराम पौडेलको पर्दा पछाडि भुटान र डा. लक्ष्मीनारायण ढकालको वासदेखि पुनर्वास। एक समय प्रतिबन्धित रहेको दन्किदो भुटान नामक पुस्तक सन् २०२० मा जन्मिएका सानो बालकको हातमा पुगेको दृश्य अत्यन्त गर्वको थियो।

मेरो लागि सँगालोको वास्तविक सार यही हो—यो केवल पढाइको कार्यक्रम होइन; यो उपचारको प्रक्रिया हो। यो हाम्रो समुदायको पहिचानको पुष्टि हो। यो हाम्रा बालबालिकाको उत्सव हो, जहाँ उनीहरूले आफ्ना आवाजहरू फैलाउने अवसर पाउँछन्। उनीहरू सम्मानित अगुवाहरूको सामु गौरवपूर्वक उभिएको देख्दा मेरो मन गर्व र आशाले भरिन्छ।

क्रियमाण फाउन्डेशनमा हामी जहिले पनि यस्ता अवसरहरू सिर्जना गर्न प्रतिबद्ध छौँ—जहाँ कथा मूल्यवान् हुन्छन्, जहाँ युवा आवाजलाई उचालिन्छ, र जहाँ हाम्रो साझा सम्पदा पुस्तौँसम्म निरन्तर प्रेरणा दिँदै जोडिरहन्छ।

यस पटक कथा वाचनमा सहभागी बालबालिका र उनीहरूले प्रस्तुत गरेका कथाहरू:

आयुषा चापागाईँ — मन मायाको संसार (भरत तिम्सिना)

आयुष धिताल — पुलको छेउमा उभिएको आवाज (अर्जुन प्रधान)

आयुषा खतिवडा — पाइलट बनेकी माया (गङ्गा लामिटारे)

आभास तिम्सिना — मझेत्रोमा बेरिएको सपना (नवीन भट्टराई)

विप्लव खतिवडा — मंगला शर्माको जीवनी (भक्त घिमिरे)

दिव्या घिमिरे — ममता (भरत तिम्सिना)

दीप्सिका घिमिरे — जीवन सङ्घर्ष (केशव वैरागी माइलो)

ईशान धिताल — जेठी छोरी (पातलो अन्तरे)

कौस्तुभ रिजाल — ऐ न छो – छुन्छस् है (विष्णु लुइँटेल)

महिमा अधिकारी — विदेशको बाध्यता (धर्मेन्द्र तिम्सिना)

मल्लिका अधिकारी — घर सर्छ तर मन सर्दैन (त्रिविक्रम न्यौपाने)

प्रतीक खनाल — बाघ जुँगे काका (भरत तिम्सिना)

रेश्मा ओडारी — नमुस्कुराएको खुशी (टिका अधिकारी)

रोश्ना ओडारी — मेरो बाबा (सृजना आचार्य)

सबनम अधिकारी — सन्तान गुमाउनेको पीडा (दिपेश चापागाँई)

साइना खतिवडा — चन्द्रेको चन्द्रलोक चर्चा (गङ्गा लामिटारे)

साजना गौतम — कागजमा म (टिका ढुङ्गाना)

सौगात तिम्सिना — आमा-बुबाको प्रार्थना (डोल्मा तामाङ)

यालिनी निरौला — रविको सपना (टी. पी. मिश्र)

युवानी निरौला — गोबरको रोटी (गङ्गा निरौला)

अश्लेषा तिम्सिना — संगालो कथा (डी. पी. शर्मा मैनाली)

र यो पनि…